آموزش عالی و بیکاری تحصیل کرده‌ها
در کشور ما و بسیاری از کشورهای در حال توسعه و توسعه نیافته، تعداد زیادی از فارغ التحصیلان دانشگاهی پس از فراغت از تحصیل با مشکل یافتن شغل مواجه‌اند و نکته جالب اینجاست که با وجود آن‌که میزان بیکاری تحصیل‌کرده‌های دانشگاهی بالاست، عطش ادامه تحصیل در آموزش عالی نه تنها علایمی از کاهش نشان نمی‌دهد، بلکه به‌طور مداوم در حال افزایش است.
علت چیست؟
1- پایین بودن هزینه فرصت.
علاوه بر هزینه مربوط به شهریه دانشگاه (هزینه مستقیم) هزینه‌های آموزشی، اقلام دیگری از هرینه‌ها را در بر می‌گیرد که به هزینه‌های فرصت، شهرت دارند. در واقع این هزینه عبارت از میزان درآمدی است که دانشجوی دانشگاه می‌تواند با کار خود به‌دست آورد، ولی به دلیل تحصیل آن را از دست می‌دهد.
به‌طور طبیعی، هرچه هزینه فرصت بیشتر باشد، تقاضا برای آموزش عالی کمتر خواهد بود.
بیکاری شدید فارغ التحصیلان متوسطه، فشار اجتماعی برای آموزش عالی را افزایش می‌دهد، زیرا هزینه فرصت‌های از دست رفته برای آموزش دانشگاهی را کم می‌کند.
2- دولت بزرگترین استخدام کننده نیروی کار تحصیل کرده‌است.
این حالت در بیشتر کشورهای در حال توسعه وجود دارد. بطوری‌که در ایران بیش از 70 درصد تحصیل‌کرده‌ها در بخش عمومی (دولت) فعالیت دارند. علی الخصوص در زیر بخش‌های آموزش و بهداشت و دیگر خدمات اجتماعی.
3- مدرک گرایی به‌جای کارایی.
سرمایه انسانی یکی ازعوامل مهم در رشد و توسعه اقتصادی-اجتماعی هر کشور است و ساز و کار اصلی توسعه سرمایه انسانی، نظام آموزشی خواهد بود. بر اساس این تفکر، هر چه آموزش بیشتر باشد، توسعه و رشد سریع‌تر خواهد بود. این گزاره مبتنی بر این فرض است که فرایند آموزشی، قابلیت‌ها و توانمندی‌های افراد را افزایش می‌دهد و چون کارایی افراد بالا رفته است، صلاحیت دریافت دستمزد و حقوق بالاتری را نیز دارد. اما آیا این فرض را می‌توان برای کلیه و یا بیشتر آوزش دیدگان پذیرفت؟ آیا آموزش‌های موجود، وسیله‌ای برای شناسایی و غربال کردن متقاضیان است؟
انتخاب افراد با تحصیلات بالاتر به این دلیل در دستگاه‌های دولتی صورت نمی‌گیرد که مشاغل موجود واقعا تحصیلات بالاتری را طلب می‌کند، بلکه از آن رو انجام می‌گیرد که انتخاب از میان تعداد متقاضیان کمتر، در رده آموزشی بالاتر، ساده‌تر است!
این کار ممکن است تا بالاترین مراحل آموزشی ادامه یابد و در حد افراط، نظامی مانند هندوستان ایجاد شود که در آن، آموزش عالی به صورت پناهگاهی برای بیکاران تحصیل کرده در می‌آید. چون بیکاری تحصیل کرده‌ها در مقاطع پایین‌تر بیشتر است، دانشجویان برای فرار از بیکاری به دنبال آموزش بیشتری می‌روند تا شاید شانس خود را در به‌دست آوردن شغل افزایش دهند و در نتیجه فشار برای آموزش عالی بیشتر می‌شود.
نتیجه: اینجا نیاز به همت بلند دولت و شخصِ آقای احمدی‌نژاد دارد.
تلخیص از مقاله «آموزش عالی و بیکاری تحصیل کرده‌ها» از: دکتر غلامعلی فرجادی